[stan prawny: styczeń 2019 r.]

 

W dniu 20 czerwca 1956 roku sporządzona została w Nowym Jorku Konwencja o dochodzeniu roszczeń alimentacyjnych za granicą.
Po zaznajomieniu się z powyższą Konwencją Rada Państwa uznała ją i uznaje za słuszną zarówno w całości, jak i każde z postanowień w niej zawartych; oświadcza, że wymieniona Konwencja jest przyjęta, ratyfikowana i potwierdzona, oraz przyrzeka, że będzie niezmiennie zachowywana.
Na dowód czego wydany został Akt niniejszy opatrzony pieczęcią Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.
Dano w Warszawie, dnia 1 lipca 1960 roku.

(Tekst Konwencji zamieszczony jest w załączniku do niniejszego numeru).

ZAŁĄCZNIK

KONWENCJA O DOCHODZENIU ROSZCZEŃ ALIMENTACYJNYCH ZA GRANICĄ
Wstęp.
Zważywszy na konieczność pilnego rozwiązania humanitarnego zagadnienia wynikającego z sytuacji osób będących w potrzebie i zależnych pod względem utrzymania od osób przebywających za granicą,
mając na uwadze, że dochodzenie roszczeń alimentacyjnych lub egzekucja orzeczeń za granicą napotyka na poważne trudności natury prawnej i praktycznej i zdecydowane znaleźć środki zmierzające do rozwiązania tych zagadnień i przezwyciężenia tych trudności,
Umawiające się Strony uzgodniły, co następuje:

Artykuł 1.
Przedmiot Konwencji.

1. Celem niniejszej Konwencji jest ułatwienie dochodzenia roszczenia alimentacyjnego, które osoba (w dalszym ciągu nazywana "uprawnionym") przebywająca na obszarze jednej z Umawiających się Stron jest uprawniona wysunąć przeciwko innej osobie (w dalszym ciągu nazywanej "zobowiązanym"), podlegającej jurysdykcji innej Umawiającej się Strony. Cel ten będzie realizowany za pośrednictwem organów, które w dalszym ciągu będą określane jako Organ przesyłający i Organ przyjmujący.
2. Przewidziane w niniejszej Konwencji środki ochrony prawnej są środkami uzupełniającymi środki już istniejące zgodnie z prawem wewnętrznym lub międzynarodowym, lecz ich nie zastępują.

Artykuł 2.
Wyznaczenie organów.

1. Każda Umawiająca się Strona wyznacza w chwili złożenia dokumentu ratyfikacji lub przystąpienia jeden lub więcej organów sądowych lub administracyjnych, które będą na jej obszarze działać jako Organy przesyłające.
2. Każda Umawiająca się Strona wyznacza w chwili złożenia dokumentu ratyfikacji lub przystąpienia publiczny lub prywatny organ, który na jej obszarze będzie spełniać funkcje Organu przyjmującego.
3. Każda Umawiająca się Strona zawiadomi niezwłocznie Sekretarza Generalnego Narodów Zjednoczonych o wyznaczeniu dokonanym stosownie do postanowień ustępów 1 i 2 oraz o wszelkich późniejszych zmianach, jakie w tym przedmiocie nastąpią.
4. Organy przesyłające i przyjmujące mogą porozumiewać się bezpośrednio z Organami przesyłającymi i przyjmującymi innych Umawiających się Stron.

Artykuł 3.
Składanie wniosków do Organu przesyłającego.

1. Jeżeli uprawniony przebywa na obszarze jednej z Umawiających się Stron (w dalszym ciągu nazywanej "państwem uprawnionego"), a zobowiązany podlega jurysdykcji innej Umawiającej się Strony (w dalszym ciągu nazywanej "państwem zobowiązanego"), wówczas uprawniony może złożyć do Organu przesyłającego w państwie swego zamieszkania wniosek, w którym domaga się on od zobowiązanego dostarczania utrzymania.
2. Każda Umawiająca się Strona poinformuje Sekretarza Generalnego o tym, jakie dowody są z reguły wymagane przez prawo państwa, do którego należy Organ przyjmujący, dla uzasadnienia roszczeń alimentacyjnych, w jaki sposób dowody te powinny być przedstawione oraz jakie inne wymagania przewidziane przez to prawo powinny być spełnione.
3. Do wniosku należy dołączyć wszelkie mające dla sprawy znaczenie dokumenty oraz w razie potrzeby pełnomocnictwo, uprawniające Organ przyjmujący do działania w zastępstwie uprawnionego lub do ustanowienia w tym celu innej osoby. Nadto należy dołączyć fotografię uprawnionego oraz - jeżeli to jest możliwe - fotografię zobowiązanego.
4. Organ przesyłający podejmuje wszelkie niezbędne środki zmierzające do zapewnienia, aby wymagania prawa obowiązującego w państwie, do którego należy organ przyjmujący, były spełnione; przy uwzględnieniu przepisów tego prawa wniosek powinien zawierać, co następuje:
1. imię i nazwisko, adres, datę urodzenia, obywatelstwo i zawód lub zajęcie uprawnionego, jak również w zależności od konkretnego przypadku nazwisko i adres jego ustawowego przedstawiciela;
2. imię i nazwisko zobowiązanego; nadto, jeżeli uprawniony posiada co do tego wiadomości, adresy zobowiązanego z ostatnich pięciu lat, jego datę urodzenia, obywatelstwo i zawód lub zajęcie;
3. bliższe dane dotyczące podstaw, na których opiera się roszczenie, rodzaju i wysokości żądanych świadczeń alimentacyjnych oraz inne mające znaczenie dane, dotyczące na przykład stosunków majątkowych i rodzinnych uprawnionego i zobowiązanego.

Artykuł 4.
Przekazywanie dokumentów.

1. Organ przesyłający przekazuje dokumenty Organowi przyjmującemu państwa, do którego należy zobowiązany, chyba że dojdzie on do przekonania, że wniosek nie został złożony w dobrej wierze.
2. Przed przekazaniem dokumentów Organ przesyłający sprawdza, czy pisma w otrzymanej formie odpowiadają przepisom prawa państwa, do którego należy uprawniony.
3. Organ przesyłający może dołączyć opinię dla Organu przyjmującego o tym, czy uważa roszczenia za uzasadnione pod względem rzeczowym; może on również zalecić przyznanie uprawnionemu bezpłatnej ochrony prawnej i zwolnienie od kosztów.

Artykuł 5.
Przesyłanie wyroków i innych tytułów sądowych.

1. Organ przesyłający przekazuje w myśl art. 4 na wniosek uprawnionego ostateczne lub tymczasowo wykonalne orzeczenie albo inne tytuły sądowe w sprawie alimentacyjnej uzyskane przez uprawnionego we właściwym sądzie jednej z Umawiających się Stron oraz w razie konieczności i w miarę możliwości - akta dotyczące postępowania, w którym zapadło orzeczenie.
2. Wspomniane w ustępie 1 orzeczenia i tytuły sądowe można przesłać zamiast dokumentów wymienionych w art. 3 lub dla ich uzupełnienia.
3. Postępowanie przewidziane w artykule 6 może obejmować, zgodnie z ustawodawstwem Państwa, do którego zobowiązany należy, bądź postępowanie w celu stwierdzenia wykonalności - exequatur lub rejestrację - albo nowe powództwo, oparte na orzeczeniu przesłanym w myśl postanowień ustępu 1.

Artykuł 6.
Czynności Organu przyjmującego.

1. Organ przyjmujący podejmuje w ramach udzielonego mu przez uprawnionego upoważnienia i w jego zastępstwie wszelkie czynności właściwe do uzyskania alimentów, włącznie z uregulowaniem roszczenia w drodze ugody i w razie potrzeby, do wszczęcia i prowadzenia sprawy z powództwa o alimenty oraz przeprowadzenia egzekucji z wyroku albo jakiegokolwiek innego tytułu sądowego zasądzającego alimenty.
2. Organ przyjmujący informuje o biegu sprawy Organ przesyłający. Jeżeli nie może on nadać biegu sprawie, zawiadamia Organ przesyłający o przyczynach i zwraca akta.
3. Niezależnie od postanowień niniejszej Konwencji przy rozstrzyganiu wszelkich spraw o alimenty oraz wszelkich kwestii wynikających w związku z tym, należy stosować prawo Państwa, do którego należy zobowiązany włącznie z przepisami międzynarodowego prawa prywatnego tego Państwa.

Artykuł 7.
Wnioski o udzielenie pomocy prawnej.

Jeżeli prawo dwóch zainteresowanych Umawiających się Stron przewiduje udzielanie pomocy prawnej, mają zatosowanie następujące postanowienia:

1. sąd, do którego wniesiono pozew o alimenty, może zwrócić się z wnioskiem bądź o przeprowadzenie dalszych dowodów z dokumentów, bądź o dostarczenie innych środków dowodowych do sądu właściwego drugiej Umawiającej się Strony, albo do innej władzy lub organu, wyznaczonego przez drugą Umawiającą się Stronę, na której obszarze wniosek ma być wykonany;
2. w celu umożliwienia stronom procesowym obecności lub zastępstwa w terminie przeprowadzenia dowodu, władza wezwana zawiadamia Organ przyjmujący, Organ przesyłający oraz zobowiązanego o czasie i miejscu wykonania wniosku o udzielenie pomocy prawnej;
3. wnioski o udzielenie pomocy prawnej powinny być załatwiane z możliwym pośpiechem; jeżeli wniosek nie zostanie załatwiony w ciągu czterech miesięcy od dnia otrzymania przez władzę wezwaną, należy zawiadomić władzę wzywającą o przyczynach niezałatwienia lub zwłoki;
4. załatwianie wniosków o udzielenie pomocy prawnej nie pociąga za sobą zwrotu jakichkolwiek opłat lub kosztów;
5. załatwienia wniosku o udzielenie pomocy prawnej można odmówić:
1. jeżeli nie jest stwierdzona autentyczność wniosku,
2. jeżeli Umawiająca się Strona, na której obszarze wniosek ma być załatwiony, uważa, że załatwienie wniosku mogłoby zagrażać jej suwerenności lub bezpieczeństwu.

Artykuł 8.
Zmiana orzeczeń sądowych.

Postanowienia niniejszej Konwencji stosuje się także do pozwów o zmianę orzeczeń sądowych w sprawach dotyczących obowiązku alimentacyjnego.

Artykuł 9.
Zwolnienia i ułatwienia.

1. W postępowaniu przeprowadzanym na podstawie niniejszej Konwencji uprawnieni korzystają z takiego samego traktowania i takich samych zwolnień od opłat i kosztów, jak mieszkańcy lub obywatele państwa, w którym toczy się postępowanie.
2. Osoby uprawnione nie mają obowiązku składania kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu lub dokonywania wpłat w innych celach.
3. Organy przesyłające i przyjmujące nie pobierają żadnych opłat za czynności dokonywane zgodnie z postanowieniami niniejszej Konwencji.

Artykuł 10.
Przekazywanie sum pieniężnych.

Umawiające się Strony, których ustawodawstwo zawiera ograniczenia w przekazywaniu pieniędzy za granicę, zapewnią możliwie najdalej idące pierwszeństwo dla przekazywania sum pieniężnych, przeznaczonych na zaspokojenie roszczeń alimentacyjnych lub na pokrycie kosztów związanych z postępowaniem sądowym na mocy niniejszej Konwencji.

Artykuł 11.
Klauzula dotycząca Państw związkowych.

Do Państw związkowych lub nieunitarnych mają zastosowanie następujące postanowienia:

1. odnośnie do tych artykułów niniejszej Konwencji, które podlegają właściwości prawodawczej władzy związkowej, obowiązki Rządu związkowego będą takie same, jak obowiązki Państw Umawiających się, nie będących państwami związkowymi;
2. odnośnie do tych artykułów niniejszej Konwencji, które podlegają właściwości prawodawczej poszczególnych, wchodzących do związku państw, prowincji lub kantonów, nie będących według związkowego systemu konstytucyjnego zobowiązanymi do podjęcia środków prawodawczych, Rząd związkowy poda jak narychlej artykuły te do wiadomości właściwym władzom poszczególnych, wchodzących do związku państw, prowincji lub kantonów, popierając je przychylnym zaleceniem;
3. na żądanie któregokolwiek Umawiającego się Państwa, przekazane za pośrednictwem Sekretarza Generalnego Narodów Zjednoczonych, Państwo związkowe, będące uczestnikiem niniejszej Konwencji, dostarczy informacji o prawie i praktyce, istniejących w Związku i w państwach wchodzących w jego skład, w odniesieniu do określonego postanowienia niniejszej Konwencji, przedstawiając zakres skuteczności zapewnionej danemu postanowieniu przez działalność prawodawczą lub inną.

Artykuł 12.
Zakres obowiązywania terytorialnego.

Postanowienia niniejszej Konwencji stosuje się również do terytoriów nieautonomicznych, powierniczych i do wszystkich innych terytoriów, za których stosunki międzynarodowe jest odpowiedzialna jedna z Umawiających się Stron, chyba że ta Strona ratyfikując niniejszą Konwencję lub przystępując do niej, oświadczy, że Konwencja nie będzie stosowana do jednego lub więcej takich terytoriów. Każda z Umawiających się Stron, która złoży tego rodzaju oświadczenie, będzie mogła później w każdej chwili drogą zawiadomienia Sekretarza Generalnego rozszerzyć stosowanie Konwencji na wszystkie poprzednio wyłączone terytoria lub na niektóre z nich.

Artykuł 13.
Podpisanie, ratyfikacja i przystąpienie.

1. Niniejsza Konwencja będzie otwarta do podpisu do dnia 31 grudnia 1956 roku przez każdego Członka Organizacji Narodów Zjednoczonych, przez każde Państwo, które nie jest członkiem, a jest Stroną Statutu Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości lub członkiem instytucji wyspecjalizowanej, jak również przez każde inne państwo, które nie jest członkiem, a które zostało zaproszone przez Radę Gospodarczą i Społeczną do uczestniczenia jako Strona w tej Konwencji.
2. Niniejsza Konwencja będzie ratyfikowana. Dokumenty ratyfikacyjne będą złożone u Sekretarza Generalnego.
3. Państwa wymienione w ustępie 1 tego artykułu będą mogły w każdej chwili przystąpić do niniejszej Konwencji. Dokumenty przystąpienia zostaną złożone u Sekretarza Generalnego.

Artykuł 14.
Wejście w życie.

1. Niniejsza Konwencja wejdzie w życie po upływie trzydziestu dni od dnia złożenia trzeciego dokumentu ratyfikacyjnego lub przystąpienia dokonanego stosownie do postanowień artykułu 13.
2. Dla każdego Państwa, które dokona ratyfikacji lub przystąpienia, po złożeniu trzeciego dokumentu ratyfikacyjnego lub przystąpienia, Konwencja wejdzie w życie po upływie trzydziestu dni od daty złożenia przez to Państwo dokumentu ratyfikacji lub przystąpienia.

Artykuł 15.
Wypowiedzenie.

1. Każda z Umawiających się Stron będzie mogła wypowiedzieć niniejszą Konwencję przez zawiadomienie skierowane do Sekretarza Generalnego. Wypowiedzenie to może dotyczyć również niektórych lub wszystkich terytoriów wymienionych w art. 12.
2. 2. Wypowiedzenie nabierze mocy po upływie jednego roku od daty otrzymania zawiadomienia skierowanego do Sekretarza Generalnego z wyjątkiem spraw wszczętych przed chwilą, kiedy wypowiedzenie stało się skuteczne.

Artykuł 16.
Rozstrzyganie sporów.

Jeżeli pomiędzy Umawiającymi się Stronami powstanie spór co do interpretacji lub zastosowania niniejszej Konwencji i jeżeli tego sporu nie można załatwić w inny sposób, wówczas będzie on przedłożony Międzynarodowemu Trybunałowi Sprawiedliwości. Spór będzie wniesiony przed Trybunał bądź przez zawiadomienie o istniejącym co do tego porozumieniu, bądź przez jednostronny wniosek jednej ze stron w sporze.

Artykuł 17.
Zastrzeżenia.

1. Jeżeli w momencie podpisywania, ratyfikacji lub przystąpienia jedno z Państw zgłosi zastrzeżenie co do jednego z artykułów niniejszej Konwencji, wówczas Sekretarz Generalny zakomunikuje treść tego zastrzeżenia wszystkim Państwom, będącym Stronami tej Konwencji, oraz innym Państwom, wymienionym w artykule 13. Każda z Umawiających się Stron, która nie zgadza się na takie zastrzeżenie, może zawiadomić Sekretarza Generalnego w terminie dziewięćdziesięciu dni od daty zawiadomienia, że nie uznaje tego zastrzeżenia. W tym przypadku Konwencja nie wejdzie w życie pomiędzy Państwem, które podniosło sprzeciw, a Państwem, które zgłosiło zastrzeżenia. Każde z państw, które później przystąpi do Konwencji, może dokonać tego samego rodzaju zawiadomienia w momencie przystąpienia.
2. Każda z Umawiających się Stron może w każdej chwili wycofać swoje poprzednio zgłoszone zastrzeżenie i powinna zawiadomić o tym wycofaniu Sekretarza Generalnego.

Artykuł 18.
Wzajemność.

Umawiająca się Strona może wobec drugiej Umawiającej się Strony tylko tak dalece powoływać się na niniejszą Konwencję, jak dalece jest sama nią związana.

Artykuł 19.
Zawiadomienia dokonywane przez Sekretarza Generalnego.

1. Sekretarz Generalny będzie podawał do wiadomości wszystkim Członkom Narodów Zjednoczonych i Państwom, które nie są członkami, wymienionym w art. 13 Konwencji:
1. zawiadomienia przewidziane w ustępie 3 artykułu 2;
2. informacje dostarczone stosownie do postanowień ustępu 2 artykułu 3;
3. oświadczenia i zawiadomienia uczynione stosownie do postanowień artykułu 12;
4. fakty podpisania, ratyfikacji i przystąpienia dokonane stosownie do art. 13;
5. datę wejścia w życie niniejszej Konwencji stosownie do ustępu 1 artykułu 14;
6. wypowiedzenia dokonane stosownie do postanowień ustępu 1 artykułu 15;
7. zastrzeżenia i zawiadomienia uczynione stosownie do postanowień artykułu 17.
2. Sekretarz Generalny będzie również zawiadamiał wszystkie Umawiające się Strony o zgłaszanych wnioskach dotyczących rewizji i udzielonych na te wnioski odpowiedziach stosownie do artykułu 20.

Artykuł 20.
Rewizja.

1. Każda z Umawiających się Stron będzie mogła w każdym czasie za pomocą zawiadomienia skierowanego do Sekretarza Generalnego żądać dokonania rewizji niniejszej Konwencji.
2. Sekretarz Generalny przekaże to zawiadomienie każdej z Umawiających się Stron, prosząc o powiadomienie go w ciągu czterech miesięcy, czy życzy ona sobie zwołania konferencji, która zbada proponowaną rewizję. Jeżeli większość Umawiających się Stron wypowie się twierdząco, wówczas Sekretarz Generalny zwoła tę konferencję.

Artykuł 21.
Złożenie Konwencji i języki.

Oryginał niniejszej Konwencji, której teksty angielski, chiński, hiszpański, francuski i rosyjski są jednakowo autentyczne, zostanie złożony u Sekretarza Generalnego, który prześle uwierzytelnione kopie wszystkim Państwom wymienionym w artykule 13.