Res iudicata dla przestępstwa niealimentacji

W wyroku z dnia 17 kwietnia 2024 r. (II KK 115/24) Sąd Najwyższy stwierdził, że w wypadku przestępstw wielokrotnych, do których należy występek z art. 209 § 1 k.k., nie ma stanu rzeczy osądzonej, jeżeli uprzednie prawomocne skazanie dotyczy tylko fragmentu zarzuconego później czynu. Uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego w okresie nieobjętym prawomocnym skazaniem jest już nowym czynem przestępnym, pociągającym dalszą odpowiedzialność karną, przy czym granice czasowe kolejnego przestępstwa powinny być dokładnie określone, z uwzględnieniem treści poprzedniego wyroku skazującego.

W uzasadnieniu ww. wyroku czytamy, że z zestawienia okresów występków niealimentacji, przypisanych oskarżonemu na mocy orzeczeń Sądu Rejonowego dla Warszawy PragiPołudnie w Warszawie, tj. wyroku nakazowego o sygn. akt III K 870/20 (od 3 sierpnia 2018 r. do 10 stycznia 2020 r.) oraz wcześniejszego chronologicznie wyroku nakazowego o sygn. akt III K 899/20 (od 1 października 2018 r. do 20 marca 2019 r.) wynika wprost, że zaskarżony kasacją wyrok nakazowy ustalił czas popełnienia przez oskarżonego czynu z art. 209 § 1 k.k. tak, że w całości pokrywał się on z uprzednim prawomocnym skazaniem za występek niealimentacji z art. 209 § 1 k.k., a nadto wykraczał poza te ramy czasowe, sprowadzając się w istocie do dwóch okresów przypadających: od 3 sierpnia 2018 r. do 30 września 2018 r. oraz od 21 marca 2019 r. do 10 stycznia 2020 r.

Bezsprzecznie zatem, wyrokując w sprawie o sygn. akt III K 870/20. Sąd meriti dopuścił się rażącej obrazy art. 504 § 1 pkt 4 k.p.k., który to przepis nakazuje precyzyjne – w realiach danej sprawy – określenie czasu popełnienia przestępstwa. W opisie czynu przypisanego na mocy wyroku nakazowego, analogicznie jak w wyroku wydawanym po przeprowadzeniu rozprawy głównej (art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k.). należy zawrzeć nie tylko określenie sposobu popełnienia przestępstwa, jego ewentualne skutki, rodzaj atakowanego dobra chronionego prawem, ale także czas i miejsce jego popełnienia. Precyzyjne ustalenie czasu popełnienia przestępstwa, jak wskazano, ma istotne znaczenie dla pociągnięcia sprawcy do odpowiedzialności karnej (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 19 marca 2019 r., IV KK 58/19 oraz z dnia 20 kwietnia 2017 r., V KK 39/17).