Zgodnie z art. 61 ustawy o pomocy społecznej obowiązani do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej są w kolejności:
- mieszkaniec domu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka,
- małżonek, zstępni przed wstępnymi,
- gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej
– przy czym osoby i gmina określone w pkt 2 i 3 nie mają obowiązku wnoszenia opłat, jeżeli mieszkaniec domu ponosi pełną odpłatność.
Ustawa nie precyzuje czy obowiązek małżonka wyprzedza obowiązek zstępnych ani też, które konkretnie osoby spośród zstępnych czy wstępnych mają zostać obciążone opłatą. Również judykatura nie wypracowała jednolitego stanowiska w tym zakresie,
Niektóre wyroki odwołują się do Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego kolejność wnoszenia opłaty wzorują na obowiązku alimentacyjnym (tak WSA w Kielcach w wyroku 10.01.2019 r., II SA/Ke 759/18, LEX nr 2619010).
W innych wyrokach przy ustalaniu kolejności obciążania zstępnych czy wstępnych dopuszcza się możliwość brania pod uwagę otrzymanych przez nich przysporzeń od mieszkańca domu pomocy społecznej (Wyrok WSA w Gdańsku z 28.11.2019 r., III SA/Gd 444/19, LEX nr 2758821.
W końcu istnieje też ;pogląd, że wszystkie osoby z danej grupy powinny zostać obciążone opłatami a ich sytuacja może być zróżnicowana tylko z uwagi na ich dochody (wyrok z 21.09.2017 r., I SA/Wa 704/17, LEX nr 2376391, WSA w Warszawie). W takiej sytuacji organ powinien prowadzić postępowanie jednocześnie w stosunku do wszystkich osób należących do tego samego kręgu osób zobowiązanych do ponoszenia opłaty za pobyt mieszkańca w domu pomocy społecznej. Osoby te powinny być zawiadomione o wszczęciu postępowania i powinny być stronami tego postępowania, a także ich wszystkich powinna dotyczyć decyzja wydana w sprawie ustalenia obowiązku odpłatności za pobyt mieszkańca w domu pomocy społecznej” (podobnie wyrok WSA w Warszawie z 27.06.2018 r., VIII SA/Wa 198/18, LEX nr 2523717).