Czy sąd ma obowiązek rozstrzygnąć o alimentach w wyroku rozwodowym?

Orzeczenie rozwodu skutkuje orzeczeniem obowiązku alimentacyjnego na małoletnie dzieci byłych małżonków. Sąd w wyroku rozwodowym ma obowiązek orzec, w jaki sposób małżonkowie będą uczestniczyć w ponoszeniu kosztów związanych z utrzymaniem i wychowaniem dziecka. Nie ma możliwości, by kwestia alimentów pozostała w wyroku rozwodowym nierozstrzygnięta nawet jeśli rodzice dogadali się miedzy sobą. To samo dotyczy separacji.

Obowiązek rozstrzygnięcia w wyroku rozwodowym o wysokości alimentów na rzecz małoletnich dzieci, świadczonych przez rodzica, któremu nie powierzono pieczy nad dzieckiem, istnieje niezależnie od stanowiska rodzica, któremu powierzona zostaje piecza nad dzieckiem i jego dążenia do samodzielnego utrzymywania dziecka. Zrzeczenie się alimentów na rzecz dziecka przez jedno z rodziców będzie więc nieskuteczne, gdyż żadne z rodziców, ani też inny przedstawiciel ustawowy dziecka, nie może ważnie zrzec się z góry w jego imieniu roszczeń alimentacyjnych, jakie służą dziecku w stosunku do obojga rodziców (wyrok SN z dnia 21 października 1952 r., C 1624/52).

W innym orzeczeniu Sąd Najwyższy wskazał, że obowiązek ustalenia alimentów istnieje także wtedy, gdy jeden z rozwodzących się rodziców płaci już dobrowolnie alimenty (wyrok SN z dnia 9 stycznia 1953 r., C 2943/52).

W przypadku orzeczenia pieczy naprzemiennej sądy często rezygnują z ustalania alimentów obciążając kosztami utrzymania i wychowania małoletniego dziecka obydwoje rodziców. Ustalają wówczas, że każdy z nich ponosić będzie koszty bieżącego utrzymania dziecka w okresach sprawowania przez niego opieki bezpośredniej nad małoletnim, a pozostałe koszty będą ponoszone przez rodziców po połowie. Stanie się tak gdy sytuacja materialna obojga rodziców jest zbliżona. Natomiast gdy zarobkowe i majątkowe możliwości każdego z rodziców są różne, a dziecko przebywa u każdego z rodziców w porównywalnych okresach, może to uzasadniać zasądzenie alimentów na rzecz dziecka od tego rodzica, którego zarobkowe możliwości są wyższe. 

Natomiast powierzenie jednemu z rodziców wykonywania pieczy nad dzieckiem określa tym samym sposób wykonywania przez niego obowiązku alimentacyjnego (wyrok SN z dnia 21 listopada 1952 r., C 1814/52).

Jeżeli jednak żadne z rodziców nie będzie po rozwodzie sprawować pieczy nad dzieckiem, sąd określi osobno w odniesieniu do każdego z nich wysokość zasądzonych od nich alimentów.