Osoby, na które nałożono obowiązek płacenia alimentów często próbują tego uniknąć. Kodeks rodzinny i opiekuńczy obejmuje więc ochroną interes osoby uprawnionej do alimentów. W art. 136. określono, ze jeżeli w ciągu ostatnich trzech lat przed sądowym dochodzeniem świadczeń alimentacyjnych osoba, która była już do tych świadczeń zobowiązana, bez ważnego powodu zrzekła się prawa majątkowego lub w inny sposób dopuściła do jego utraty albo jeżeli zrzekła się zatrudnienia lub zmieniła je na mniej zyskowne, nie uwzględnia się wynikłej stąd zmiany przy ustalaniu zakresu świadczeń alimentacyjnych. Sankcja art. 136 kro skierowana jest przeciwko tym osobom zobowiązanym do alimentacji, które z własnej woli, bez ważnych powodów, pomniejszają swoje możliwości zarobkowe, co utrudnia lub uniemożliwia realizację obowiązku alimentacyjnego.
Stosownie do treści art. 138 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Okręgowego w Nowym Sączu w wyroku z dnia 24 października 2013 r. o sygn. III Ca 607/13, obowiązek alimentacyjny zależy od możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego do alimentacji oraz od usprawiedliwionych potrzeb osoby uprawnionej do alimentacji. Z racji tego do obniżenia (lub podwyższenia) alimentów może dojść w przypadku zaistnienia istotnej zmiany w sytuacji osobistej i materialnej stron stosunku alimentacyjnego.
W wyroku z dnia 12 marca 1973 r. III CRN 6/73 Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że zmiana zatrudnienia na mniej zyskowne powodująca zmniejszenie się zarobków zobowiązanego do alimentacji może stanowić podstawę do żądania obniżenia alimentów na podstawie art. 138 kro jeśli istnieje ważny powód do tej zmiany. Oznacza to, że sankcjonowana będzie jedynie zmiana zatrudnienia na mniej zyskowne bez ważnej przyczyny. Jednakże nie można zapominać, że jeśli jednocześnie wzrosną potrzeby uprawnionego do alimentacji, a zasądzone alimenty nie przekraczają możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego, to nie będzie powodu do ich obniżenia.
Jednocześnie przyjmuje się, że już sama możliwość znalezienia przez pozwanego pracy i otrzymywania zarobków na poziomie zbliżonym do tych, które uzyskiwał w dniu ustalania alimentów sprawia, że wyłączone będzie stosowanie roszczenia o obniżenie alimentów (wyroku Sądu Okręgowego w Nowym Sączu z dnia 24 października 2013 r. o sygn. III Ca 620/13).
Warto przytoczyć słowa Sądu Okręgowego w Sieradzu z wyroku z dnia 26 czerwca 2013 r. I Ca 215/13 o tym, że zakres usprawiedliwionych potrzeb dziecka powinien być ustalony w ten sposób, aby w razie ich zaspokojenia stopa życiowa dziecka była taka sama jak stopa życiowa rodziców, gdyż poziom i jakość realizacji potrzeb dziecka zależą od możliwości zarobkowych i majątkowych rodziców, które także wyznaczają ich poziom życia.
KS