Art. 1082 Kodeksu postępowania cywilnego mówi o nadaniu klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu, który zasądza alimenty. Zgodnie z nim tytułowi egzekucyjnemu, zasądzającemu alimenty, sąd nadaje klauzulę wykonalności z urzędu. Tytuł wykonawczy doręcza się wówczas wierzycielowi z urzędu. Tytułem tym może być zarówno wyrok, postanowienie, jak i ugoda sądowa.
Komentowany artykuł modyfikuje postanowienia art. 782 Kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie z którym klauzulę wykonalności nadaje sąd jednoosobowo na wniosek wierzyciela. Zgodnie z tym przepisem, tytułowi egzekucyjnemu wydanemu w postępowaniu, które zostało lub mogło być wszczęte z urzędu, sąd nadaje klauzulę wykonalności z urzędu, a nakazowi zapłaty wydanemu w elektronicznym postępowaniu upominawczym sąd nadaje klauzulę wykonalności z urzędu niezwłocznie po jego uprawomocnieniu się. Oznacza to, że w sprawach dotyczących alimentów art. 782 Kodeksu postępowania cywilnego nie ma zastosowania.
W sprawach, w których zasądzono alimenty egzekucja może być wszczęta z urzędu zgodnie z art. 1085 Kodeksu postępowania cywilnego na żądanie sądu pierwszej instancji, który sprawę rozpoznawał. Żądanie takie kieruje się do właściwego organu egzekucyjnego.
Możliwe jest również wszczęcie egzekucji na wniosek. Art. 1081 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego mówi, że jeżeli egzekucja dotyczy alimentów lub renty mającej charakter alimentów, wniosek o wszczęcie egzekucji można zgłosić również do komornika sądu właściwego ze względu na miejsce zamieszkania wierzyciela.
Od klauzuli wykonalności należy odróżnić rygor natychmiastowej wykonalności. Nadanie takiego rygoru powoduje, że orzeczenie, mimo że nieprawomocne, jest wykonalne. Wówczas dopiero powstaje możliwość zwrócenia się do komornika z wnioskiem o wszczęcie egzekucji nawet jeśli termin do zaskarżenia wyroku nie minął.
Zgodnie z art. 333 Kodeksu postępowania cywilnego sąd z urzędu (a więc bez wniosku powoda lub pozwanego) nadaje rygor natychmiastowej wykonalności, jeżeli zasądza alimenty – co do rat płatnych po dniu wniesienia powództwa. Natomiast co do rat płatnych przed wniesieniem powództwa – za okres nie dłuższy niż za trzy miesiące.
Aby rozpocząć egzekucję alimentów należy złożyć wniosek o wszczęcie egzekucji alimentów oraz tytuł wykonawczy (orzeczenie z klauzulą wykonalności). Te dokumenty składa się do komornika sądowego, w którego rewirze mieszka dłużnik lub wierzyciel.