W treści Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego uregulowano, iż to rodzice są przedstawicielami ustawowymi dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską i każde z nich może w ten sposób działać samodzielnie. Art. 98 § 2 k.r.o. wprowadza jednak wyjątek od tej zasady – żadne z rodziców nie może reprezentować dziecka przy czynnościach prawnych między dzieckiem a jednym z rodziców lub jego małżonkiem. Uregulowanie to nie będzie miało jednak zastosowania, gdy czynność prawna, której ma dokonać jedno z rodziców, polega na bezpłatnym przysporzeniu na rzecz dziecka albo dotyczy należnych dziecku od drugiego z rodziców środków utrzymania i wychowania.
Wątpliwość stanowiło, czy w sprawach o przestępstwo z art. 209 k.k. (niealimentację) małoletni pokrzywdzony może być reprezentowany przez jednego z rodziców w sytuacji, gdy oskarżonym jest drugi z rodziców czy też drugi z rodziców nie może reprezentować pokrzywdzonego dziecka i konieczne jest ustanowienie dla niego kuratora zgodnie z wymogami art. 98 § 2 i 3 oraz art. 99 k.r.o.
Do tej pory kwestia ta była niejednoznacznie rozstrzygnięta a sądy w przeważającej mierze wypowiadały się przeciwko możliwości reprezentowania przez drugiego rodzica. W Uchwale Sądu Najwyższego 7 sędziów z dnia 30 września 2010 r. I KZP 10/10 stwierdzono, że ustanowienie kuratora jest konieczne, lecz wniosek o ściganie może zostać złożony przez drugiego rodzica. Ten wyjątek dotyczył jednak jedynie czynności złożenia wniosku o ściganie i Sąd Najwyższy nie wypowiedział się w kwestii pozostałych czynności.
W postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 25 czerwca 2020 r. I KZP 4/20 sąd orzekł, że czynności prawne podejmowane przez przedstawiciela małoletniego pokrzywdzonego w postępowaniu karnym prowadzonym o przestępstwo uporczywej niealimentacji przeciwko rodzicowi dziecka są czynnościami prawnymi dotyczącymi należnych dziecku od tego rodzica środków utrzymania i wychowania, w rozumieniu przywołanego wyżej art. 98 § 2 pkt 2 k.r.o. Sąd Najwyższy rozszerzył więc swój pogląd wyrażony w dotychczasowym orzecznictwie dodając, że drugi rodzic może dokonywać wszystkich czynności. W praktyce oznacza to przyzwolenie Sądu Najwyższego na wykonywanie praw małoletniego w tym postępowaniu przez drugiego z rodziców.
KS