O wydaniu decyzji o uznaniu dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych stanowi art. 5 ust. 3 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów.Przesłanki, które są konieczne do wszczęcia postępowania w tym zakresie to:
- Uniemożliwianie przeprowadzenie wywiadu alimentacyjnego przez dłużnika alimentacyjnego,
- odmowa złożenia oświadczenia majątkowego przez dłużnika,
- odmowa zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy jako bezrobotny albo poszukujący pracy w terminie wyznaczonym przez organ właściwy dłużnika,
- odmowa przyjęcia przez dłużnika propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, wykonywania prac społecznie użytecznych, prac interwencyjnych, robót publicznych, prac na zasadach robót publicznych albo udziału w szkoleniu, stażu lub przygotowaniu zawodowym dorosłych bez uzasadnionej przyczyny.
Organ właściwy wszczyna wówczas postępowanie dotyczące uznania dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych, którego zwieńczeniem może być wydanie decyzji.
Następny ustęp tego przepisu wspomina o wyjątku od powyższej zasady. Precyzuje on, że decyzji o uznaniu dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych nie wydaje się wobec dłużnika alimentacyjnego, który przez okres ostatnich 6 miesięcy wywiązywał się w każdym miesiącu ze zobowiązań alimentacyjnych w kwocie nie niższej niż 50% kwoty bieżąco ustalonych alimentów.
W wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 3 grudnia 2019 r.II SA/Bk 684/19 sąd zauważył, że wykładnia przytoczonych przepisów ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów nie jest jednoznaczna. Podkreślił przy tym, że zaistnienie wymienionych przesłanek jest konieczne w chwili wszczęcia postępowania o uznaniu dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych. Jednocześnie wskazał, że w takim razie nie ma znaczenia, czy przesłanki te występują na etapie późniejszym.
W przedmiotowej sprawie przeciwko dłużnikowi alimentacyjnemu wszczęto postępowanie o uznaniu za dłużnika alimentacyjnego uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych.Już w trakcie prowadzenia postępowania poddał się on wywiadowi alimentacyjnemu czyli wykonał jeden z ciążących na nim obowiązków. Zdaniem sądu nie sprawiło to jednak, że odpadła przesłanka do wszczęcia i prowadzenia postępowania.
Sąd podkreślił, że przepisy te mają za zadanie mobilizować dłużników alimentacyjnych do wywiązywania się z obciążających ich obowiązków. Sąd stwierdził, że uznawanie zachowań dłużnika dokonanych na etapie prowadzonego już postępowania przeczyłoby celowi wprowadzonych do ustawy rozwiązań. Poddanie się wywiadowi alimentacyjnemu nie stanowi więc odpadnięcia przesłanki do wszczęcia postępowania. Według Sądu stanowisko dopuszczające konwalidowanie takich zachowań jest niedopuszczalne i stoi w sprzeczności z ratio ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów.
KS